Najważniejsze witaminy dla zdrowia układu kostnego
Rola witaminy D w zdrowiu kości
Witamina D jest witaminą syntetyzowaną w organizmie człowieka. W wyniku oddziaływania promieni ultrafioletowych w keratynocytach skóry, z 7-dehydrocholesterolu powstaje fizjologiczna witamina D. W Europie Środkowej warunki pogodowe sprawiają, że do syntezy witaminy D w naszym organizmie dochodzi pomiędzy końcem kwietnia a początkiem września. Problem pojawia się od października do marca, ponieważ synteza skórna nie zachodzi wcale.
Zasadniczą rolą witaminy D jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej, niemniej jednak witamina D wpływa również na funkcjonowanie większości narządów w organizmie.
Skutkiem działania witaminy D na układ kostny i mięśniowy jest prawidłowe stężenie wapnia w organizmie.
U osób dorosłych w tkance kostnej Fosfor i wapń stanowią 90% masy kości i dlatego też mineralizacja tkanki kostnej jest zależna od witaminy D (niezbędna jest też odpowiednia podaż wapnia i fosforu).
Wśród genów aktywowanych przez receptor VDR, który jest związany z witaminą D, znajdują się różne białka związane z kośćmi: osteokalcyna, osteopontyna, białko wiążące wapń (CaBP), IGFBP-3, a także białka odpowiedzialne za transport wapnia do komórek oraz metabolizm fosfolipidów.
Niedobory witaminy D wywołują różne komplikacje zdrowotne, a w szczegolności obniża się sprawność ruchowa i osłabiają się praca mięśni antygrawitacyjnych.
Witamina D oddziaływując na różne komórki kostne wpływa na funkcję metaboliczną tkanki kostnej oraz utrzymuje właściwą proporcję między resorpcją kostną a kościotworzeniem.
Dlaczego witamina K2 jest niezbędna dla układu kostnego?
Witamina K wpływa na zdrowie kości na kilka bezpośrednich sposobów. Po pierwsze, wspomaga tworzenie komórek budujących kości (osteoblasty) i jednocześnie hamuje rozwój komórek rozkładających kości (osteoklasty). Działanie to jest związane z jej wpływem na czynnik NF-kB, który reguluje wzrost komórek kościotwórczych. Ponadto, witamina K może aktywować czynnik SXR, który kontroluje geny odpowiedzialne za rozmnażanie się komórek. Hamowanie aktywacji osteoklastów również odbywa się dzięki bezpośredniemu wpływowi witaminy K na czynnik NF-kB.
Witamina C a synteza kolagenu w kościach
Witamina C wpływa na aktywność osteoblastów (komórek tworzących kości), wspomaga dojrzewanie niedojrzałych komórek kostnych oraz zapewnia odpowiedni proces mineralizacji kości.
Dodatkowo witamina C odgrywa kluczową rolę w syntezie kolagenu w kościach. Działa jako kofaktor (substancja chemiczna, która jest niezbędna do aktywności enzymu) dla enzymów niezbędnych do produkcji kolagenu, który stanowi podstawowy składnik strukturalny kości. Dzięki witaminie C, proces tworzenia kolagenu przebiega prawidłowo, co przyczynia się do zachowania wytrzymałości i elastyczności kości.
Wpływ wapnia na zdrowie układu kostnego
Układ kostny stanowi integralną część narządu ruchu. Pełni funkcję podporową i ochronną. Stanowi magazyn pierwiastków potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania różnych komórek w organizmie człowieka. Tkanka kostna nieustannie się zmienia przez całe życie człowieka. W dzieciństwie i młodości kości rosną i rozwijają się, a w dorosłości podlegają ciągłym naprawom mikrouszkodzeń spowodowanych urazami i codziennym obciążeniem. Te procesy naprawcze są istotne dla utrzymania wytrzymałości mechanicznej kości.
Przebudowa kości zachodzi jednocześnie w wielu miejscach szkieletu człowieka. Komórki zwane osteoklastami usuwają starą i uszkodzoną tkankę kostną, a osteoblasty, czyli komórki kościotwórcze, wypełniają powstałe przestrzenie nową tkanką (osteoidem). Nowa tkanka musi następnie nasycić się solami wapnia, aby uzyskać odpowiednią twardość.
Kości składają się w około 65% z minerałów (głównie kryształów hydroksyapatytu) oraz w około 35% z macierzy organicznej, w której znajdują się kolagen, inne białka, lipidy, komórki (osteoblasty, komórki wyściółki, osteocyty, osteoklasty) oraz woda
Kluczowym składnikiem mineralnym jest fosforan wapnia, który tworzy kryształy hydroksyapatytu. Mechaniczna wytrzymałość kości w dużej mierze zależy od prawidłowego nasycenia macierzy organicznej solami wapnia. U dorosłego człowieka znajduje się około 900-1350 gramów wapnia, z czego 99% jest zgromadzone w kościach.
Wapń jest dostarczany organizmowi w diecie z pożywieniem. Jego niedobór stanowi dodatkowy czynnik aktywujący niszczenie tkanki kostnej dla pozyskania tego pierwiastka na potrzeby innych narządów.
Jakie witaminy są najważniejsze dla dzieci w okresie wzrostu?
Rosnące dziecko to nie tylko wzrost w centymetrach. To również intensywny rozwój kości, mięśni i innych tkanek. Dlatego dieta dziecka powinna być bogata w różnorodne witaminy, szczególnie witaminy A, D, B6 i B3 (PP). Wapń i cynk również odgrywają kluczową rolę w tym procesie. Chociaż najlepszym źródłem tych składników jest pożywienie, aby mieć pewność, że dziecko otrzymuje ich odpowiednią ilość, warto rozważyć suplementy dedykowane dzieciom.